درمان سرطان تخمدان

سرطان تخمدان چیست؟

تخمدان ها به شکل گرد در دو طرف رحم قرار دارند که در زمان آمادگی برای تولید مثل، تخمک را تولید می کند.

هورمون های استروژن و پروژسترون در تخمدان وجود دارند که باعث باروری فرد می شوند.

زمانی که سلول های غیر طبیعی در داخل رحم رشد و تکثیر کنند و وارد تخمدان شوند و در آنجا به رشد خود ادامه دهند سرطان تخمدان را به وجود می آورند.

پس سرطان تخمدان، تخمدان موجود در دستگاه تناسلی زنان را که وظیفه ی تولید تخمک را بر عهده دارد، درگیر می کند.

از آنجا که این سرطان علائم آشکاری ندارد و زود مشخص نمی شود‌ جزو دسته سرطان هایی است که خطر مرگ را برای زنان بالا می برد.

وجود این سرطان در تخمدان، عملکرد طبیعی آن را با مشکل مواجه می کند.

انواع تومور تخمدان ها

تخمدان ها دارای ۳ نوع سلول هستند که در مواقع سرطان تبدیل به تومور می شوند، این تومورها عبارتند از:

تومور اپیتلیال

سلول های پوشاننده ی سطح خارج تخمدان تبدیل به تومور می شوند و بیشترین میزان سرطان تخمدان را به خود اختصاص می دهد.

تومور سلول زایا

سلول هایی که تخمک را تولید می کنند تبدیل به تومور می شوند و در بیشتر اوقات خوش خیم می باشند.

تومورهای استرومایی

سلول هایی که هورمون استروژن و پروژسترون را ایجاد می کنند تبدیل به تومور می شوند و گسترش آنها در سلول های بافت تخمدان است‌.

تفاوت کیست تخمدان و سرطان تخمدان

کیست و سرطان تخمدان دارای علائم مشابهی هستند.

ولی با هم تفاوت زیادی دارند.

کیست تخمدان نتیجه تقسیم بیش از حد سلول نمی باشد ولی سرطان به دلیل رشد بی رویه ی سلول به وجود می آید.

کیست تخمدان زائده ای است که به دلیل تغییرات هورمونی به وجود آمده و بزرگ شده ولی آزاد نشده است اما سرطان به دلیل تقسیم زیاد سلول ها به وجود می آید و شکل سلول را تغییر می دهد.

علائم سرطان تخمدان

از علائم اولیه و مهم سرطان تخمدان می ‌توان موارد زیر را نام برد:

• داشتن احساس درد و وجود فشار در لگن
• داشتن احساس درد در شکم و کمر
• داشتن خونریزی های غیر نرمال در واژینال
• داشتن حس سیری زودرس در هنگام غذا خوردن
• داشتن نفخ در شکم
• غیر عادی شدن ادرار مثل ایجاد تکرار ادرار
• به وجود آمدن تغییراتی در عادت های حرکت روده مثل به وجود آمدن یبوست برای فرد
• داشتن حالت تهوع و ایجاد سوء هاضمه
• نداشتن اشتها برای غذا خوردن
• کاهش یهویی وزن
• داشتن تنگی نفس و احساس خستگی بیش‌ از حد

چنان چه علائم بیشتر از ۲ هفته ادامه پیدا کنند برای بررسی باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.

علت ابتلا به سرطان تخمدان

هنوز علت اصلی ابتلا به این بیماری مشخص نیست ولی پزشکان بر این باورند که تومور تخمدان به خاطر جهش ژنتیکی در DNA به وجود می آید.

این جهش باعث رشد و تکثیر زیاد سلول های سرطانی می شود.

در این بین برخی عوامل هستند که باعث بروز بیشتر این بیماری می شوند از جمله:

• چاقی فرد بیمار
• داشتن سابقه ی خانوادگی ابتلا به این بیماری
• آندومتریوز
• افزایش یافتن سن بین ۵۰ تا ۶۰ سال
• زود شروع شدن پریودی و زود یائسه شدن تا قبل از ۴۰ سالگی
• داشتن سرطان پستان

عوامل خطر تاثیر گذار در سرطان تخمدان

زمانی که سلول های تخمدان به طور غیر طبیعی شروع به تکثیر و رشد کنند باعث به وجود آمدن سرطان تخمدان می شوند.

از  عوامل خطر موثر در ایجاد سرطان تخمدان می توان موارد زیر را نام برد:

داشتن سابقه ی خانوادگی در ابتلا به این سرطان

چنانچه یکی از اقوام درجه یک دارای سرطان تخمدان یا سینه بوده باشد امکان ابتلای فرد را به سرطان تخمدان افزایش می دهد.

برای این منظور انجام دادن غربالگری ژنتیکی جهت تشخیص جهش ژن BRCA در بررسی امکان ابتلای فرد به این سرطان بسیار کمک کننده است.

سن

در صورت افزایش امکان ابتلا به این سرطان نیز افزایش می یابد زیرا امکان ابتلای افراد بالای ۶۳ سال به این سرطان بالا است.

تاریخچه باروری زن

هر چه بیشتر باردار شده باشد امکان ابتلا به این سرطان برای وی کمتر است و شیر دادن باعث کم شدن ایجاد این سرطان می شود.

سرطان سینه

چنان چه فرد به سرطان سینه مبتلا شده باشد، امکان ابتلا به سرطان تخمدان نیز برای وی زیاد است و این به دلیل جهش ژن BRCA است.

هورمون درمانی

هورمون درمانی اگر بعد از یائسگی صورت بگیرد امکان ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می برد.

اضافه وزن و چاقی

در افراد با شاخص توده بدنی بالای ۳۰ امکان ابتلا به سرطان تخمدان بالا است.

داشتن سابقه جراحی رحم

با انجام عمل جراحی هیسترکتومی، امکان ابتلا به سرطان تخمدان کاهش می یابد.

زگیل تناسلی

افرادی که این ویروس را دارند بیشتر امکان ابتلا به سرطان تخمدان را دارند.

آیا امکان پیشگیری از سرطان تخمدان وجود دارد؟

راه هایی وجود دارد که می توان با انجام آنها خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش داد:

• مصرف قرص های ضد بارداری خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهد.
• با در نظر گرفتن فاکتور های خطر مثل ژنتیک و مشاوره با پزشک می توان با انجام جراحی پیشگیرانه از بروز این سرطان جلوگیری کرد.

عوارض سرطان تخمدان

عوارض شایع سرطان تخمدان به این گونه است:

• ضعف و خستگی
• ورم کردن مثل ورم در پاها و یا ورم در اطراف لگن
• آب آوردن شکم همراه با نفخ، بی اشتهایی و تنگی نفس
• داشتن مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و یبوست
• کم خونی به دلیل کاهش یافتن میزان سلول های خونی
• مسدود شدن روده ها یا مثانه که به دلیل بزرگ شدن تومور
• تراوش جنبی که باعث جمع شدن آب در بین ریه و قفسه سینه می شود
• به وجود آمدن مشکلات تغذیه ای و سوء تغذیه

مراحل سرطان تخمدان

تومور تخمدان طی ۴ مرحله ایجاد می شود:

مرحله ۱

این مرحله طی ۳ بخش صورت می گیرد.

بخش اول که در آن سرطان تخمدان را در یک تخمدان و یا لوله فالوپ مشاهده می کنند.

بخش دوم که تومور در هر دو تخمدان قابل روئیت است.

بخش سوم که تومور در قسمت های بیرون تخمدان نیز گسترش پیدا کرده است.

مرحله ۲

این مرحله دارای دو بخش است.

بخش اول که شامل پخش شدن تومور در رحم است.

بخش دوم که نشان دهنده رشد پیدا کردن تومور در بخش های مجاور لگن می باشد.

مرحله ۳

مرحله ی سوم دارای ۳ بخش است.

بخش اول که سرطان به از لگن به شکم و غدد لنفاوی رشد پیدا کرده است.

بخش دوم که تومور بزرگ شده حدود ۲ سانتی متر و به خارج از لگن و غدد لنفاوی منتقل شده است.

بخش سوم که تومور بر طحال و کبد نیز اثر گذاشته است.

مرحله ۴

این مرحله شدید ترین مرحله در سرطان تخمدان است‌ و تومور به داخل طحال و کبد و نزدیکی ریه ها گسترش پیدا کرده است.

حاد ترین قسمت سرطان تخمدان زمانی است که تومور به داخل غدد لنفاوی موجود در کشاله ی ران و یا قفسه سینه گسترش پیدا کرده باشد.

روش های تشخیص سرطان تخمدان

برای تشخیص سرطان تخمدان راه های مختلفی وجود دارد که انجام آزمایش HE4، CA125 و محاسبه کردن فاکتور

ROMA

پروتئینی که در سلول های سرطانی تخمدان وجود دارد را با CA125 ارزیابی می کنند، از آزمایش CA125 در موارد زیر استفاده می کنند:

• بررسی تاثیر درمان در سرطان تخمدان که در صورت پایین بودن عدد CA125 می توان به روند بهبود سرطان پی برد.
• برای بررسی عود کردن دوباره سرطان
• منشاء سرطان را در مواقع متاستاز بررسی می کنند.
• برای بررسی کردن امکان وجود سلول های سرطانی البته همراه با تست HE4

انجام آزمایش HE4 جهت بررسی میزان پروتئین ۴ اپیدیدیم صورت می گیرد که در صورت بالا بودن نشانه ی ابتلا به سرطان تخمدان می باشد‌‌.

این آزمایش جهت تشخیص سرطان تخمدان و بررسی روند درمان و عود دوباره ی سرطان انجام می گیرد.

انجام آزمون لگنی

زنان مسنی که ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را دارند باید به طور مرتب تحت آزمون لگنی قرار بگیرند.

انجام سونوگرافی

با انجام سونوگرافی تصویر تخمدان ها و واژن را می توان دید و ساختار تخمدان ها را بررسی کرد.

سونوگرافی به دو صورت انجام می شود:

سونوگرافی از روی شکم که در آن بیمار به پشت خوابیده و پزشک از طریق دستگاه سونوگرافی تصویر تخمدان ها را نشان می دهد.

در سونوی شکمی باید بیمار با مثانه ی پر باشد.

سونوگرافی ترانس واژینال که در آن بیمار لباس خود را در آورده و روی تخت خوابیده و پاهای خود را در موقعیت مورد نظر قرار داده وبا کشیدن روکشی لاتکس روی مبدل، مبدل را داخل واژن کرده و آن را در زوایای مختلف حرکت داده و تصویر تخمدان ها و وضعیتی که دارند را مشخص می کنند‌ و این تصاویر را ضبط می کنند.

در انجام سونوگرافی واژینال باید بیمار مثانه ی خود را کامل تخلیه کرده باشد.

عمل جراحی

در بعضی از مواقع تا پزشک عمل جراحی برای برداشتن تخمدان انجام ندهد پی به این سرطان نمی برد.

نمونه برداری

با برداشتن بخشی از سلول سرطانی و مایع تخمدان، آن نمونه را مورد آزمایش و بررسی قرار می دهند.

لاپاراسکوپی

با استفاده از دوربینی کوچک و وارد کردن آن از طریق برشی کوچک به داخل شکم، می توان سلول های سرطانی را مشاهده کرد و در صورت نیاز از آن نمونه برداری کرد.

آسپیراسیون مایع شکم

به دلیل تجمع مایع در شکم، شکم بیمار متورم شده که از طریق سوزن مقداری از آن مایع را بر می‌ دارند و مورد آزمایش قرار می‌ دهند.

کولونوسکوپی

چنان چه بیمار دارای خونریزی از رکتوم باشد و یا یبوست داشته باشد از کولونوسکوپی استفاده می کنند.

 بیوپسی

روشی معمول برای تشخیص سرطان تخمدان، برداشتن تومور و یا بخشی از تومور است.

بعد از نمونه گیری، نمونه را به پاتولوژی سرطان تخمدان می فرستند.

درمان سرطان تخمدان

برای درمان سرطان تخمدان معمولا ترکیبی از درمان ها را به کار می گیرند و از شیمی درمانی در کنار جراحی استفاده می کنند.

در زیر روش های درمان را برای شما توضیح می دهیم:

انجام عمل جراحی

روش های جراحی برای درمان این بیماری شامل موارد زیر است:

جراحی برای برداشتن یک تخمدان

در صورتی که فقط یکی از تخمدان ها به سرطان مبتلا شده باشد، با جراحی و برداشتن آن تخمدان و لوله ی فالوپ آن اقدام به درمان سرطان می‌ کنند.

با انجام این روش فرد بیمار توانایی باردار شدن را از دست نمی دهد‌.

جراحی برداشتن هر دو تخمدان

چنان چه هر دو تخمدان به سرطان مبتلا شده باشد و تومور داشته باشد طی عمل جراحی اقدام به برداشتن هر دو تخمدان و لوله های فالوپ آنها می کنند.

در این روش رحم دست نخورده است و می توان با روش های تخمک منجمد و یا تخمک های اهدایی اقدام به بارداری کرد.

جراحی جهت برداشتن هر دو تخمدان و رحم

در این روش سرطان به قدری پیشرفت کرده است که باید هم تخمدان ها و هم رحم را خارج کرد.

فرد بیمار دیگر نمی تواند باردار شود.

جراحی برای درمان کردن سرطان پیشرفته

در این جراحی تمام بافت های آسیب دیده خارج می شوند‌ و در کنار جراحی از شیمی درمانی نیز قبل و بعد از جراحی استفاده می کنند.

عوارض بعد از انجام عمل جراحی سرطان تخمدان

انجام عمل جراحی سرطان تخمدان یکسری عوارض برای فرد بیمار به همراه دارد که به شرح زیر می باشد:

1. عفونت بعد از انجام جراحی به دلیل محیط بیمارستان
2. داشتن خونریزی از واژینال
3. به وجود آمدن خونریزی در لگن و شکم
4. به وجود آمدن مشکلاتی در مثانه
5. کم شدن‌ حرکات روده
6. به وجود آمدن لخته های خون
7. متورم شدن پاها

شیمی درمانی

با استفاده از داروهای شیمیایی سلول های سرطانی که قدرت رشد بالایی دارند را از بین برده و نابود می کنند.

داروهای شیمی درمانی هم به صورت خوراکی هستند و هم به داخل رگ تزریق می شوند بستگی به شرایط فرد بیمار این داروها مورد استفاده قرار می گیرند.

شیمی درمانی را باید طی فواصل زمانی منظم و مرتب انجام داد.

عوارض شیمی درمانی

شدت عوارض در این درمان بستگی به نوع داروی تجویز شده و تعداد دفعات درمان دارد.

در این روش درمانی سلول های سالمی که آسیب دیده اند بعد از تمام شدن درمان به مرور ترمیم می شوند و عوارض جانبی بعد از آن از بین می رود.

از جمله عوارض جانبی این روش درمان می توان موارد زیر را نام برد:

• داشتن حالت تهوع و استفراغ
• کم شدن‌ میزان اشتها
• ریزش مو ها
• به وجود آمدن زخم هایی در دهان
• اسهال
• امکان ابتلا به عفونت
• ایجاد کم خونی

درمان هدفمند

با درمان دارویی هدفمند بر نقاط ضعف موجود در سلول های سرطانی اثر می گذارند و باعث مرگ سلول ها می شوند.

ابتدا با آزمایش کردن سلول های سرطانی بررسی می کنند که کدامیک از داروهای هدفمند اثر بخش تر است.

این داروها با تغییر دادن عملکرد سلول رشد سرطان را کنترل می کنند‌.

دو نمونه از داروهای هدفمند که برای این سرطان استفاده می شوند عبارتند از: اولاپاریب و بواسیزوماب

هورمون درمانی

در این روش درمانی برای جلوگیری کردن از تاثیر هورمون استروژن روی سلول سرطانی، دارو هایی را مورد استفاده قرار می دهند‌.

با مسدود کردن هورمون استروژن می توان جلوی رشد سلول سرطان را در بعضی مواقع گرفت.

هورمون درمانی در مواقعی که رشد سرطان تخمدان آهسته است روش خوبی برای درمان است.

ایمونوتراپی

در این روش با تقویت کردن سیستم ایمنی بدن در جهت مبارزه با سرطان اقدام می کنند.

اگر فرد بیمار تصمیم به بارداری داشته باشد باید چکار کند؟

چنان چه فرد بیمار قصد بارداری دارد باید آن را با پزشک معالج خود در میان بگذارد.

در بیشتر مواقع با درمان کردن سرطان تخمدان امکان بارداری دیگر وجود ندارد ولی در مواقعی هم پزشکان درمان را به گونه ای پیش می برند که بیمار بتواند دوباره باردار شود.

گزینه های حفظ باروری شامل موارد زیر می باشد:

• انجماد جنین که از طریق منجمد کردن تخمک بارور شده انجام می شود
• انجماد تخمک که در آن تخمکی‌ که لقاح نیافته را منجمد می کنند
• انجام جراحی برای حفظ باروری که در آن با برداشتن فقط یک تخمدان شانس باروری را حفظ می کنند
• حفظ کردن بافت های تخمدان از طریق منجمد کردن بافت ها برای استفاده در آینده
• سرکوب کردن تخمدان ها از طریق مصرف موقت هورمون ها جهت سرکوب عملکرد آنها

بعد از درمان سرطان تخمدان باید چکار کرد؟

فرد بیمار باید پس از درمان سرطان تخمدان چند وقتی یکبار جهت معاینه دوباره به پزشک مراجعه کند تا چنان چه سرطان باز عود کرد سریع اطلاع پیدا کند.

برای پیگیری باید آزمایش خون، معاینه و تصویربرداری را انجام داد و علائم ایجاد سرطان را مدام مورد نظر قرار داد تا چنان چه علائمی را مشاهده کردید در جهت بررسی بیشتر عمل کنید.

چنان چه سرطان دوباره عود کند، امکان دارد دوباره جراحی و شیمی درمانی انجام شود.