هورمون درمانی

هورمون

اندام هایی در بدن وجود دارند چون غده هیپوفیز، تیروئید، لوزالمعده و غدد فوق کلیوی که موجب تولید هورمون ها در بدن می‌شوند.

هورمون ها مواد شیمیایی هستند که از طریق خود در بدن حرکت داشته و موجب کمک رسانی به اندام های مختلف می‌شوند.

از طریق هورمون ها می توان کارهای سلول ها را تنظیم نمود.

از جمله هورمون های بدن می توان به استروژن، پروژسترون، تستوسترون، تیروئید، کورتیزول و … اشاره کرد.

یکسری سلول های سرطانی در بدن وجود دارند که از طریق هورمون های بدن تغذیه می کنند و رشد می یابند.

از این رو پزشکان با استفاده از روش هورمون درمانی اقدام به جلوگیری از رشد سلول های سرطانی می‌کنند.

معمولا زمانی که سلول های سرطانی دارای گیرنده های استروژن و پروژسترون هستند از روش هورمون درمانی استفاده می کنند و در تومور هایی که دارای گیرنده مثبت استروژن و پروژسترون هستند بهترین اثر را دارد.

عملکرد هورمون درمانی

هورمون درمانی به دو صورت عمل می کند که عبارتند از:

• با استفاده از دارو می توان میزان استروژن در بدن را کاهش داد و اینگونه سلول های سرطانی برای رشد کردن میزان استروژن کمتری در اختیار دارند.
• با اتصال دارو به گیرنده های هورمونی سلول های سرطانی مانع از این می‌شوند که این سلول ها به هورمون های اصلی دسترسی پیدا کنند و هورمون اینگونه نمی تواند روی سلول های سرطانی تاثیر بگذارد و رشد این سلول ها مهار می‌شود.

در هر دو روش گفته شده قصدشان این است که سلول های سرطانی را از دسترسی به هورمون های طبیعی بدن محروم کرده و اینگونه موجب جلوگیری از رشد آنها شده و آنها را از بین ببرند.

این دارو ها به صورت قرص، آمپول و یا ترکیبی از هر دو وجود دارند و مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع هورمون درمانی

هورمون درمانی به روش های مختلف انجام شده و موجب جلوگیری از رشد سلول های سرطانی می‌شود از جمله:

روش جراحی

در روش جراحی اندام ها و غده هایی که تولید کننده هورمون هستند را خارج کرده و اینگونه مانع از تولید آن هورمون می‌شوند.

مثل برداشتن تخمدان ها برای کاهش تولید هورمون استروژن جهت درمان سرطان سینه در فرد و یا برداشتن بیضه ها برای کم کردن میزان تستوسترون برای درمان سرطان پروستات.

استفاده از دارو

برخی دارو ها هستند که برای جلوگیری از تولید هورمون در بدن مورد استفاده قرار می گیرند.

با توجه به نوع سرطان و شدت آن از هورمون درمانی استفاده می کنند و دارو را تجویز می نمایند.

ترکیبی از دارو های هورمون درمانی هستند که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرند.

این دارو ها به صورت خوراکی و تزریقی وجود دارند و با استفاده از آنها موجب مسدود شدن سلول هایی که هورمون تولید می کنند شده و یا موجب مقابله کردن با اثراتی‌ که هورمون در بدن شده می‌شوند.

انجام پرتودرمانی

در روش پرتودرمانی اندام ها و غده هایی که تولید کننده هورمون هستند مورد هدف قرار گرفته تا سلول هایی که موجب تولید هورمون می‌شوند را از بین ببرند.

مثلا از طریق تشعشعات پرتودرمانی بر تخمدان های فرد می توان مانع از تولید هورمون استروژن شد.

بیشتر از پرتودرمانی خارجی برای این منظور استفاده می کنند.

مزایای استفاده از هورمون درمانی

بکار گیری هورمون درمانی در درمان کردن سرطان می تواند مزایای زیر را به همراه داشته باشد:

کم شدن رشد توده های سرطانی

هورمون درمانی روی عملکرد هورمون ها تاثیر گذاشته و رشد سلول های سرطانی را کم می کند و یا آن را متوقف می نماید.

کم کردن علائم ناشی از سرطان

از طریق به کار گرفتن روش‌ هورمون درمانی می توان علائم ناشی از بروز سرطان را در بدن و میزان درد فرد را کاهش داد.

عوارض ناشی از هورمون درمانی

با توجه به شدت و نوع سرطان و دوز دارو های مصرفی عوارض ناشی از این روش درمانی متفاوت است و به قرار زیر می باشد:

• داشتن حس گرما و گر گرفتگی بعد از انجام دادن هورمون درمانی
• کم شدن میزان میل جنسی فرد
• داشتن حس ضعف و خستگی زیاد از حد
• ضعف رفتن استخوان های بدن
• داشتن احساس تهوع، استفراغ و اسهال
• داشتن سرگیجه
• به وجود آمدن تغییراتی در قاعدگی فرد

هورمون درمانی و سرطان سینه

در مراحل قبل از جراحی، بعد از جراحی و در صورت عود دوباره بیماری و یا متاستاز شدن سرطان سینه از این روش درمانی استفاده می کنند‌.

زمانی هورمون درمانی سرطان سینه موثر واقع می‌شود که گیرنده هورمون روی سلول های سرطانی وجود داشته باشد و سرطان سینه با هورمون های طبیعی استروژن و پروژسترون رشد کند.

از طریق انجام آزمایش و بررسی سلول های سرطانی وجود گیرنده استروژن و پروژسترون در سلول های سرطانی بررسی شده و چنان چه وجود داشته باشند با انجام هورمون درمانی سرطان سینه می توان موارد زیر را ایجاد نمود:

• مانع از بازگشت سرطان شد.
• از ایجاد سرطان در دیگر بافت های پستان پیشگیری کرد و ریسک آن را کاهش داد.
• از رشد سلول های سرطانی جلوگیری کرده و موجب کند شدن آن می‌شود.
• موجب کوچک شدن اندازه تومور پیش از جراحی می‌شود.

افرادی که دارای تومور با خصوصیات ویژه هستند می توانند بعد از انجام جراحی به جای شیمی درمانی از هورمون درمانی استفاده کنند.

یکسری دیگر از بیماران بعد از شیمی درمانی باید هورمون درمانی را در درمان سرطان سینه به کار ببرند.

هورمون درمانی و سرطان تخمدان

یکسری از سلول های سرطان تخمدان برای رشد از استروژن استفاده می ‌کنند از این رو با مسدود کردن تولید استروژن می توان مانع از رشد آن سلول های سرطانی می شوند.

این روش درمانی برای درمان سرطان تخمدان که رشد کندی دارند و یا سرطان دوباره عود کرده موثر است.

از جمله داروهایی که در هورمون درمانی سرطان تخمدان استفاده می کنند می توان به آگونیست‌های هورمون LHRH، مهار کننده های آروماتاز و تاموکسیفن اشاره نمود

هورمون درمانی و درمان سرطان رحم

با توجه به نوع و مرحله سرطان، با کم کردن میزان هورمون های بدن می توان موجب جلوگیری از رشد سلول های سرطانی در رحم شد که به تنهایی و یا همراه با استفاده از روش جراحی به کار گرفته می‌شود.

با استفاده از رژیم معمول دارای پروژستین که شکل مصنوعی از پروژسترون است می توان موجب رشد کند سلول های سرطانی در رحم شد و یا با استفاده از دارو آگونیست‌ های هورمون آزاد شده گنادوتروپین و تاموکسیفن می توان موجب کاهش میزان استروژن شده و اثر آن بر سلول سرطانی را مسدود نمود.

هورمون درمانی چقدر زمان لازم دارد؟

زمانی که سرطان از نوع گرید یک‌ است با توجه به گروه ریسک مدت زمان های زیر مورد نیاز است:

• در ریسک متوسط مدت زمانی یک الی دو ماهه بعد از رادیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد.
• در ریسک بالا مدت زمانی ۲ الی ۳ ساله بعد از رادیوتراپی نیاز به هورمون درمانی است.

در سرطان پروستات مدت زمانی ۲ الی ۳ ساله بعد از رادیوتراپی، نیاز به هورمون درمانی فرد بیمار است.

انجام هورمون درمانی به صورت متناوب برای بعضی از افراد مناسب نیست و طبق توصیه پزشک انجام میشود.