لخته شدن خون چیست؟
لخته شدن خون طی فرایندی طبیعی صورت می گیرد و موجب میشود که خون در مواقع آسیب دیدگی از حالت مایع به حالتی ژل مانند و یا جامد تبدیل شود.
لختگی خون جزو مکانیزم هایی است که رگ های خونی انجام می دهند و در زمان های بریدگی و یا صدمه دیدن مانع از دست دادن مقدار زیادی خون میشود.
امکان ایجاد شدن لخته خون ها در مواقعی غیر آسیب دیدگی هم وجود دارد و ممکن است در داخل رگ ها لخته خون ایجاد شود و با بهبودی آسیب دیدگی فرد هم برطرف نگردد و چنان چه شناسایی و برطرف نشود می تواند عوارضی جدی را به همراه داشته باشد.
نشانه ها و علائم ایجاد لخته خون
این عارضه یکسری علائم را با خود به همراه دارد از جمله:
- در دست و پا موجب تورم کردن، کوفته شدن، وجود درد های ناگهانی، ایجاد حس گرما در یک نقطه میشود.
- در مغز موجب ایجاد تغییر در بینایی فرد، ایجاد تشنج، به وجود آمدن اختلال در گفتار فرد، ایجاد ضعف، به وجود آمدن تغییر در حس های صورت و دست و پا در یک طرف بدن می گردد.
- در قلب موجب به وجود آمدن نفس تنگی، ایجاد تعریق زیاد از حد، وجود درد در قفسه ی سینه سمت چپ فرد، داشتن سرگیجه، تشنج و از هوش رفتن فرد میشود.
- در شکم موجب ایجاد درد های بسیار زیاد، داشتن اسهال و استفراغ و وجود خون در استفراغ و مدفوع فرد میشود.
- در ریه موجب ایجاد دردی تیز در قفسه ی سینه ی فرد، وجود سرفه هایی همراه با خون، تعریق زیاد از حد، داشتن تنفس سخت، تب، سرگیجه و از هوش رفتن در فرد می گردد.
عوامل خطرزا در ابتلا به لخته خون
افرادی که شرایط زیر را دارند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند:
- افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن هستند.
- افرادی که سیگاری هستند.
- افرادی که مسن بوده و سنی بالای ۶۰ سال دارند.
- افرادی که داروهای خوراکی ضد بارداری را استفاده می کنند.
- افرادی که مبتلا به بیماری های التهابی مزمن هستند.
- افرادی که به بیماری سیروز مبتلا هستند.
- افرادی که مبتلا به سرطان هستند.
- افرادی که مدت زمان طولانی را می نشینند.
- افرادی که دائما مشغول سفر کردن هستند.
- افرادی که دارای شکستگی در اندام های تحتانی و لگن خود هستند.
- افرادی که حامله هستند.
- افرادی که سابقه ی خانوادگی در لختگی خون دارند.
- افرادی که زمین گیر هستند و نمی توانند راه بروند.
- افراد که به بیماری فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا هستند.
- افرادی که به بیماری نارسائی احتقانی قلب مبتلا هستند.
عوارض ایجاد لخته خون
لخته خون می تواند در داخل هر کدام از عروقی که در بدن وجود دارد ایجاد شود.
چنان چه این لخته خون تجزیه شود و وارد جریان خون شود می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد زیرا جریان داشتن خون به داخل اندام های مهم بدن را دچار اختلال می کند از جمله ممکن است منجر به سکته ی قلبی و مغزی شود.
از جمله عوارضی که این عارضه می تواند به همراه داشته باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
موجب آمبولی ریه میشود.
در صورتی که لخته خون وارد شریان های ریه و بافت های شش گردد آمبولی ریه به وجود می آید و موجب کم شدن میزان اکسیژن بدن و وارد شدن آسیب به قلب و ریه و دیگر اندام ها میشود.
موجب ایجاد نارسائی در کلیه میشود.
وجود لخته خون در شریان های کلیه موجب ایجاد آسیب و نارسائی کلیه میشود.
به وجود آمدن ترومبوز ورید عمقی (DVT)
زمانی DVT رخ می دهد که لخته خونی در ورید های عمقی موجود در دست و پای افراد به وجود بیاید و نشانه های وجود لخته خون نمایان شود.
در صورت جدا شدن لخته ها و حرکت آنها به سمت شش ها، عوارضی جدی برای فرد به وجود می آید.
موجب عوارضی در زمان بارداری
لخته خون های ایجاد شده در زمان بارداری معمولا در رگ های موجود در لگن و یا اندام های تحتانی فرد به وجود می آید و خطر آمبولی ریه و ایجاد زایمان زودرس و سقط جنین را در پی دارد.
انواع لخته خون
لخته خون سیاهرگی
سیستم گردش خون از مجموعه ای رگ تشکیل شده که نوعی از آنها رگ های سیاهرگی هستند و چنان چه در داخل این سیاهرگ ها لخته خون ایجاد شود به آن لخته خون سیاهرگی می گویند.
این لخته خون با گذشت زمان و به تدریج به وجود می آید موجب لخته خون ترومبوز ورید عمقی می گردد.
لخته خون سرخرگ
نوعی دیگر از رگ های موجود در سیستم گردش خون، رگ های سرخرگی هستند که با ایجاد لخته خون در داخل آنها، به آن لخته خون ها، لخته خون سرخرگی می گویند و علائم ناشی از آن خیلی زود ظاهر شده و نیاز به درمان سریع و اورژانسی دارند زیرا موجب فلج شدن، درد زیاد و حمله ی قلبی و سکته در فرد مبتلا می گردد.
علت ایجاد لخته خون
ایجاد لخته خون دارای سه علت اصلی می باشد از جمله:
- کم شدن میزان سرعت جریان خون در رگ ها
- زیاد شدن قدرت فاکتورهای موجود برای انعقاد خون
- به دلیل آسیب دیدن و صدمه دیدن لایه های داخلی رگ ها
پس می توان وجود لخته خون در رگ ها را به دلایل زیر دانست:
- به دلیل وجود بیماری و آسیب رسیدن به قسمتی از بدن لخته به وجود می آید.
- به دلیل کم تحرکی افراد و یا عدم تحرک
- به دلیل وجود استخوان شکسته
- به دلیل داشتن اختلال ژنتیکی
- به دلیل چاق بودن فرد
- به دلیل وجود اختلال خود ایمنی
- به دلیل استفاده از یکسری دارو مثل داروهای کنترل کننده بارداری و انجام هورمون درمانی
تشخیص لخته خون
قبل از استفاده از درمان مناسب برای برطرف کردن لخته خون ابتدا باید از وقوع و میزان آسیب دیدگی ناشی از لخته خون مطمئن شد، با انجام روش های زیر می توان در تشخیص وقوع این لخته خون ها بهتر عمل کرد:
انجام دادن تست های آزمایشگاهی
با انجام تست آزمایشگاهی می توان از فعالیت های غیر طبیعی که در سیستم لخته ساز بدن وجود دارد مطلع شد و آن را مورد ارزیابی قرار داد.
از جمله این تست ها موارد زیر می باشد:
انجام آزمایش D-dimer خون
این آزمایش وجود فعالیت غیر طبیعی در لخته سازی خون را مشخص می کند و یکی از تست های موثر در تشخیص دادن ترومبوز و یا آمبولی ریه می باشد.
بیومارکرهای قلبی که به نشان گر های زیستی قلب هم معروف هستند.
برای تشخیص دادن حمله ی قلبی این آزمایش انجام می گیرد و مشخص می کند که عضله ی قلب دارای آسیب ناشی از لخته خون هست یا خیر.
انجام تست های تصویر برداری
انجام این تست ها برای اینکه وجود لخته خون را به طور قطعی تشخیص دهند دارای اهمیت است.
به وسیله ی یکسری از این تست ها لخته خون مشخص میشود و یکسری دیگر آسیب ناشی از لخته خون را مشخص می کند.
از جمله این است ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
انجام سونوگرافی فشاری
این سونوگرافی جزو تست های غیر تهاجمی می باشد و از دستگاهی مخصوص برای این کار استفاده میشود و ترومبوز ورید عمقی را شناسایی و مشخص می کند.
انجام اسکن تهویه – پرفیوژن
در این تست با به کار گرفتن ماده حاجب جریان خون ریه ها را بررسی کرده و مشاهده می کنند و مشخص می کنند که آیا عروق ریوی دچار گرفتگی و آمبولی شده اند یا خیر.
انجام سی تی اسکن
سی تی اسکن تکنیکی از تصویربرداری به وسیله ی اشعه ی ایکس است که برای شناسایی کردن آسیب های مغزی و ریوی ناشی از لخته شدن خون مورد استفاده قرار می گیرد.
انجام ام آر آی
به وسیله ی انجام دادن ام آر آی می توان مراحل اولیه ی آسیب های ناشی از ایجاد آمبولی ریه، سکته ی مغزی، ترومبوز ورید کلیه و ورید باب را مشخص کرد.
از نظر زمان بندی ام آر آی به زمان بیشتری نسبت به انجام سی تی اسکن نیاز دارد.
انجام آنژیوگرافی و ونوگرافی
آنژیوگرافی و ونوگرافی به وسیله ی استفاده از کاتتر انجام میشود.
در این روش ها با به کار گیری ماده ی حاجب و تزریق آن به داخل رگ ها، از عروق موجود عکس گرفته و وجود لخته خون را می توان در عکس ها مشاهده کرد.
اکوکاردیوگرافی
برای بررسی خطر ناشی از سکته ی آمبولیک مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین ترومبوز های ایجاد شده در قلب نیز با این روش مشخص میشود.
درمان لخته خون
هدف از درمان کردن لخته های خون درمان کردن ترمبوز های ورید عمقی است و اینکه لخته های خون بزرگ نشده و به دیگر اندام های بدن منتقل نگردد.
برای درمان کردن لخته خون روش های متفاوتی وجود دارد که آنها را برای شما عنوان می کنیم:
مصرف دارو های رقیق کننده خون
با مصرف دارو های رقیق کننده ی خون می توان از بزرگ تر شدن لخته های خون جلوگیری کرد و خطر به وجود آمدن لخته های بیشتر را کم کرد و همچنین چنان چه لخته ای به وجود آمده باشد با مصرف ترومبولیتیک ها می توان این لخته های خونی را تجزیه کرد.
ممکن است فرد مجبور به مصرف دوره ای ۳ ماهه از این دارو های رقیق کننده شود.
استفاده از جوراب های واریس
با استفاده کردن از این جوراب ها می توان احتمالات ایجاد لخته خون را کاهش داد و تورم پاها را بهبود بخشید.
این جوراب ها را روی پاها و زانو می کشند و بهتر است در طول روز مدام پای فرد باشد.
انجام جراحی
در روش جراحی پزشک با هدایت کردن کاتتر به شریان مورد نظر که دچار لخته خون شده است، دارویی را به شریان تزریق کرده و موجب تجزیه ی آن میشوند و به وسیله ی ابزارهایی این لخته را خارج می کنند.
انجام استنت گذاری
برای اینکه رگ های خونی را باز نگه دارند و از وجود لخته خون جلوگیری کنند از استنت در داخل رگ ها استفاده می کنند.
انجام فیلتر گذاری در ورید اجوف
در صورتی که فرد نتواند از داروهای رقیق کننده ی خون استفاده کند با به کار گذاری فیلتری در سیاهرگ بزرگ بدن که ورید اجوف تحتانی نام دارد از وارد شدن لخته خون به ریه جلوگیری کردن و آن را نگه می دارد.
