خون
خون تشکیل شده از ۴ بخش، پلاسما، گلبول سفید، گلبول قرمز و پلاکت است که هر کدام وظیفه ای را بر عهده دارند.
پلاسمای خون مایعی است که مواد زائد و همچنین مغذی را انتقال می دهد، گلبول های قرمز مسئول انتقال اکسیژن، گلبول سفید وظیفه تامین ایمنی بدن و مقابله کردن با عفونت را بر عهده دارد و پلاکت نیز مسئول لختگی خون و پیشگیری کردن از خونریزی است.
سرطان خون
سرطان خون که با نام بیماری لوسمی نیز معروف است، سرطانی است که سلول های خونی و مغز استخوان را درگیر کرده و جزو بیماری های خونی محسوب میشود.
زمانی که سلول ها به صورت غیر طبیعی شروع به رشد و تکثیر در مغز استخوان کنند، وارد جریان خون می‌شوند و بدن فرد را درگیر می کنند.
سلول های سرطان خون شبیه توده نبوده و به وسیله تصویر برداری نمی توان آن را شناسایی نمود.
لوسمی تشکیل شده از چند سرطان بوده که در آنها گلبول های سفید(WBC) که قسمتی از سیستم ایمنی بدن است، درگیر می گردد.
در زمان ابتلا به سرطان خون، گلبول های سفید همانند گلبول های سفید عادی کار نمی کنند و خیلی سریع تقسیم شده و فعالیت سلول های طبیعی را با اختلال مواجه می کنند.
برای درمان کردن این بیماری باید نوع سرطان و شدت آن مشخص شود و با توجه به آن روش های درمانی به کار گرفته شوند.
انواع سرطان خون
با توجه به سرعت پیشرفت سرطان، این سرطان در دسته های زیر قرار می گیرد:
حاد
علائم ناشی از این سرطان خیلی سریع بروز یافته و پیشرفت می کند و موجب میشود که سلول هایی که نابالغ هستند در مغز استخوان بدون عملکرد خاصی جمع گردند.
درنهایت ممکن است منجر به سرطان مغز استخوان شود.
افرادی که به لوسمی میلوئیدی و لوسمی لنفوسیتی از نوع حاد مبتلا هستند بیماری در بدن آنها خیلی سریع رشد و پیشرفت داشته و علائم ناشی از وجود آن سریعا بروز پیدا می کند.
مزمن
سرعت رشد و تکثیر این سرطان کند بوده و سلول های موجود در گلبول های سفید خون که غیر طبیعی هستند در مغز استخوان به آرامی رشد و تکثیر یافته و موجب بروز یافتن علائم سرطان در فرد میشود.
با توجه به تاثیری که سرطان خون بر مغز استخوان می گذارد آن را در دسته های زیر قرار می دهند:
لوسمی
بر اثر رشد و تکثیر غیر طبیعی گلبول های سفید خون این سرطان رخ می دهد.
این سرطان که به نام خون سفید است معمولا کودکان را درگیر می کند و موجب ایجاد عفونت در بدن آنها میشود.
این سرطان امکان دارد بر پلاکت خون و همچنین گلبول های قرمز خون نیز تاثیر بگذارد.
لنفومی
سیستم لنفاوی بدن موجب دفع مایعات اضافی بدن شده که در صورت وجود اختلال در این سیستم سلامتی فرد تحت تاثیر قرار می گیرد و سرطان خون از نوع لنفومی ایجاد می گردد.
در این سرطان تعداد سلول های لنفاوی رشد زیاد از حد داشته و بدن مقاومت خود را در مقابل عفونت ها کاهش می دهد.
میلوما
به دلیل ایجاد مشکل در پلاسمای خون رخ داده زیرا موجب ساخته نشدن آنتی بادی مورد نیاز بدن می گردد.
لنفوسیت حاد یا ALL
فرد مبتلا به این سرطان دچار تب، خستگی و ضعف شده و اشتهای خود را از دست می دهد.
در این سرطان سلول های لوسمی غیر بالغ جایگزین سلول های تولید کننده لنفوسیت عملکردی می‌شوند.
این سرطان از طریق خون به دیگر اندام های بدن منتقل گردیده و موجب تشدید شدن بیماری می‌شوند.
میلوئیدی حاد
سرعت رشد این سرطان بالا بوده و جزو شایع ترین های سرطان خون است.
در این سرطان مغز استخوان سلول هایی نابالغ را تولید کرده و مانع از دفع عفونت می‌شوند.
این سرطان موجب تولید سلول های قرمز و پلاکت خون به صورت غیر طبیعی میشود و سلول های طبیعی را از بین می برد.
لنفوسیتی مزمن و یا CLL
سرعت رشد این سرطان کم بوده و موجب وارد شدن آسیب به لنفوسیت های مغز استخوان شده و در خون فرد گسترش می یابد و غدد لنفاوی و طحال و کبد فرد را درگیر می کند و مانع از رفع عفونت می گردد.
میلوئیدی مزمن و یا CML
این سرطان در سلول های خون ساز موجود در داخل مغز استخوان رشد کرده و در خون فرد مبتلا گسترش یافته و امکان تبدیل شدن به نوع حاد و شیوع در اندام های دیگر نیز وجود دارد.
لوسمی سلول مویی
از نادر ترین نوع های سرطان لنفوسیت مزمن بوده و زمان تولید زیاد از حد لنفوسیت توسط مغز استخوان و کم شون تعداد پلاکت و گلبول قرمز خون ایجاد میشود.
علائم سرطان خون
علائم ناشی از این سرطان با توجه به نوع سرطان و همچنین حاد و یا مزمن بودن سرطان فرق دارد و از جمله این علائم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- داشتن حس خستگی و وجود ضعف در بدن
- لاغر شدن و کم شدن وزن بدن به صورت غیر طبیعی
- تعریق زیاد از حد که طولانی مدت بوده و در شب نیز رخ می دهد.
- داشتن حس درد در استخوان های بدن و حساس شدن آن
- بزرگ شدن اندازه طحال و کبد فرد
- وجود تورم و التهاب در غدد لنفاوی بدن
- وجود لکه هایی قرمز بر روی سطح پوست فرد مبتلا
- وجود خونریزی بدون دلیل
- تب و لرز کردن فرد
- داشتن حس عفونت به صورت مکرر
- سردرد داشتن
- داشتن حالت تهوع و استفراغ
- نداشتن تعادل و وجود حس گیجی
- تشنج کردن فرد
علت سرطان خون
اینکه بتوان علت مشخصی را برای سرطان خون پیدا کرد کار دشواری است زیرا مجموعه ای از عوامل هستند که روی عملکردی که بدن داشته تاثیر گذاشته و موجب بروز سرطان میشود.
باز هم از جمله علت های اصلی که می تواند موجب بروز سرطان گردد می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- وجود داشتن سیستم ایمنی ضعیف برای بدن
- وجود سوابق ژنتیکی
- ابتلا به عفونت هایی خاص
- وجود آلودگی هوا
- داشتن استرس که موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن میشود.
- مصرف سیگار و مشروبات الکلی
- داشتن عادات تغذیه ای نامناسب
تشخیص سرطان خون
ابتدا باید به پزشکان متخصص همچون دکتر فهامه نتاج مراجعه کرده تا تحت معاینه قرار گرفته و سوالات زیر از فرد بیمار پرسیده شود:
- آیا سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان خون وجود دارد؟
- آیا بیمار تب و تنگی نفس دارد؟
- پوست بیمار آیا دچار کبودی و رنگ پریدگی است؟
- غدد لنفاوی کشاله ران بیمار و زیر بغل وی مورد ارزیابی قرار می گیرد.
- دهان و دندان های بیمار مورد بررسی قرار می گیرد.
- شکم بیمار برای بررسی اینکه آیا اعضای بدن وی بزرگ شده است یا خیر مورد معاینه قرار می گیرد.
- آیا بیمار سابقه شیمی درمانی و یا پرتودرمانی داشته است؟
و بعد از پرسیدن این سوال ها در آخر از آزمایش سرطان خون برای تشخیص دقیق تر استفاده میشود.
درمان سرطان خون
درمان سرطان خون با توجه به نوع و شدت آن انتخاب میشود زیرا هر کدام از نوع های این سرطان درمان خاص خود را دارد.
سن بیمار و وضعیت بدنی او نیز در درمان بسیار تاثیر گذار است.
از جمله راه های درمان سرطان خون می توان موارد زیر را بیان کرد:
درمان از طریق شیمی درمانی
شیمی درمانی استفاده از دارو به صورت خوراکی و تزریقی است که باید در جلسات منظم انجام گیرد و با استفاده از آن موجب از بین رفتن سلول های سرطانی شد.
استفاده از درمان هدفمند
افراد مبتلا به سرطان خون میلوئیدی مزمن از این نوع روش درمانی استفاده می کنند به صورتی که از طریق داروهای هدفمند موجب کند شدن روند رشد سلول های سرطانی می‌شوند.
درمان از طریق ایمونوتراپی
در این روش آنتی بادی را به سلول های لوسمی تزریق کرده تا سیستم ایمنی بدن بیمار تقویت شود و اینگونه سرطان درمان شود.
درمان با پرتودرمانی
در پرتو درمانی با به کار گرفتن پرتو موجب رفع و از بین بردن سلول های سرطانی شده و معمولا در سرطان هایی که در موضعی خاص قرار دارند مورد استفاده قرار می گیرد.
