انواع کم خونی

کم خونی

چنان چه بدن دچار کمبود گلبول قرمز خون شود از اصطلاح کم خونی استفاده می کنند.

کم بودن تعداد گلبول قرمز موجب کاهش اکسیژن رسانی شده به بافت های مختلف بدن میشود و ضعف و خستگی را به همراه دارد.

امکان موقتی و دائم بودن و یا شدید و خفیف بودن کم خونی وجود دارد و درمان با توجه به نوع و شدت آن صورت می گیرد.

کم خونی خود دارای انواع مختلفی است که در زیر آنها را به شما معرفی می کنیم:

کم خونی از نوع آپلاستیک‌ یا آپلازی‌

این نوع کم خونی زمانی اتفاق می افتد که گلبول های قرمز خون دیگر تولید نشود و تولید آنها متوقف گردد.

این عارضه موجب می‌شود که فرد در معرض ابتلا به عفونت قرار گیرد زیرا سیستم ایمنی بدن وی تضعیف شده و فرد دچار خستگی مفرط می‌شود.

این کم خونی خیلی کم است ولی در هر سنی ممکن است فرد را درگیر کند.

سلول های موجود در مغز استخوان کار تولید گلبول قرمز خون را عهده دار هستند و زمانی که فرد با کم خونی آپلاستیک مواجه می‌شود این سلول های بنیادی آسیب دیده و مغز استخوان دیگر نمی تواند گلبول قرمز تولید نماید.

زمانی که سیستم ایمنی به مغز استخوان حمله کند و سلول بنیادی را از بین ببرد این عارضه رخ می دهد.

از دلایلی که باعث بروز این اتفاق می‌شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انجام دادن شیمی درمانی و پرتو درمانی
• عوارض ناشی از استفاده از دارو چون دارو های مربوط به روماتیسم مفصلی و یکسری داروی آنتی بیوتیک
• تماس پیدا کردن با مواد سمی چون حشره کش ها و …
• داشتن اختلال خود ایمنی

این بیماری همراه با یکسری علائم به قرار زیر است:

• خستگی زیاد از حد
• داشتن ضربان قلبی سریع و به صورت نامنظم
• وجود نفس تنگی
• ایجاد خونریزی از بینی و لثه فرد
• مبتلا شدن فرد به بیماری های عفونی به صورت مکرر
• وجود رنگ پریدگی در پوست

کم خونی از نوع  فقر آهن

فقر آهن از شایع ترین نوع های کم خونی است که افراد زیادی به آن مبتلا هستند.

زمانی که بدن به منابع غذایی آهن دسترسی پیدا نکند، بازدهی سلول های قرمز از دست رفته و کارایی آن کاهش می یابد و اکسیژن رسانی به ریه ها و اندام های مختلف بدن به خوبی صورت نمی گیرد.

زمانی که مغز استخوان مواد معدنی به اندازه کافی برای تولید کردن هموگلوبین نداشته باشد این کم خونی رخ می دهد.

هموگلوبین قسمتی از گلبول قرمز خون است که موجب ایجاد رنگ قرمز و انتقال اکسیژن می‌شود.

از دلایلی ایجاد این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

وجود خونریزی

سلول های قرمز موجود در خون دارای آهن بوده و با از دست دادن خون آهن بدن نیز از دست می رود.

زنانی که پریود های سنگین دارند به فقر آهن مبتلا می شوند زیرا خون زیادی را از دست می دهند.

وجود خونریزی معده، پولیپ های  رود و … نیز موجب ایجاد فقر آهن می‌شود که فرد باید به درمان کم خونی و فقر آهن خود بپردازد.

نبود آهن در برنامه غذایی فرد

باید از مواد غذایی مصرفی آهن مورد نیاز بدن تامین گردد و چنان چه مقدار جذب این آهن از طریق مواد غذایی کم باشد کم کم روی فعالیت مغز استخوان فرد اثر گذاشته و تولید هموگلوبین تحت تاثیر قرار می گیرد.

باید تا حد امکان غذا های حاوی گوشت، سبزیجات با برگ های پهن، تخم مرغ و … استفاده کرد.

ناتوانی بدن فرد در جذب نمودن آهن

جذب آهن توسط روده صورت گرفته و وارد جریان خون می‌شود.

چنان چه فرد به بیماری گوارشی چون بیماری سوءهاضمه و … مبتلا باشد جذب مواد مغذی با مشکل مواجه شده و فرد به کم خونی مبتلا میشود‌.

باردار بودن فرد

چنان چه زنان در زمان بارداری از مکمل های آهن استفاده نکنند به فقر آهن مبتلا می‌شوند زیرا جنین به آهن احتیاج داشته و باید میزان آهن کافی جذب بدن گردد.

علائم ناشی از فقر آهن جزئی بوده و مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد نمی کند‌.

با کمبود زیاد ذخایر آهن علائم زیر در فرد نمایان می شود:

• داشتن احساس ضعف در بدن
• داشتن پوستی رنگ پریده
• خستگی زیاد از حد
• داشتن سردرد و سرگیجه
• وجود درد در قفسه سینه و نفس تنگی
• داشتن دست و پای سرد
• وجود سوزش و التهاب در زبان
• داشتن ناخن هایی که شکننده هستند
• کم شدن اشتها
• داشتن ویار های خیلی عجیب چون ویار به خوردن خاک

این را هم باید ذکر کنیم که جذب آهن باعث ایجاد مشکلات قلبی (تپش قلب و ایجاد آریتمی در قلب)، عوارض بارداری (تولد نوزادی با وزن کم و یا زایمان زودرس) و مشکلاتی در رشد کودکان و نوزادان می‌شود.

کم خونی از نوع سلول داسی شکل

این کم خونی جزو کم خونی های ارثی بوده و موجب میشود که شکل ظاهری گلبول های قرمز خون تغییر کرده و تحت تاثیر قرار گیرد در نتیجه در صورت درمان نشدن فرد ممکن است به سرطان خون دچار شود.

سلول های قرمز خون به صورت گرد و انعطاف پذیرند ولی در کم خونی از نوع سلول داسی شکل، سلول ها حالت هلالی شکل و داسی شکل دارند و انعطاف لازم را ندارند و مشکلاتی چون لخته شدن خون و مسدود کردن جریان خون را ایجاد می کند‌.

از علائم ناشی از وجود سلول داسی شکل می توان به موارد زیر اشاره کرد که ۶ ماه بعد از تولد اولین های آن آشکار می گردد:

• وجود کم خونی
• رخ دادن حملاتی همراه با درد که در اثر وجود مشکل در جریان خون موجود در مویرگ ها و شکم فرد ایجاد می گردد.
• متورم شدن دست و پای فرد به دلیل وجود لخته خون و مسدود شدن از جریان خون
• ابتلا به عفونت های مکرر ناشی از آسیب دیدن طحال به دلیل وجود این نوع کم خونی
• ایجاد مشکلاتی در بینایی فرد به دلیل آسیب دیدن مویرگ های چشم تحت تاثیر کم خونی

دلیل ایجاد این نوع کم خونی نوعی نقص ژنتیکی در داخل ژن هایی است که هموگلوبین را تولید می کنند.

هموگلوبین باعث انتقال اکسیژن در بدن شده و در صورت داسی شکل بودن نمی تواند این عملکرد را داشته باشد و روی خصوصیات ظاهری گلبول قرمز را هم تاثیر می گذارد.

وجود پدر و مادری با ژن ناقص هموگلوبین، نوزادی با این نقص، ناشی از دو کپی ژن ناقص را نیز به همراه دارد.

کم خونی سلول داسی شکل باعث بروز عوارض زیر در فرد میشود:

• امکان سکته را بالا می برد. زیرا وجود لخته خون، باعث انسداد جریان خون شده و سکته را به همراه دارد که دارای علائمی چون تشنج، بی حسی، ضعف و مشکل در تکلم است.
  چنان چه این نشانه ها را در کودک خود دیدید سریعا به پزشک مراجعه کنید‌.
• ایجاد سندروم حاد در قفسه سینه که نوعی بیماری عفونی در ریه است و به دلیل لخته خون رخ می دهد و با درد در قفسه سینه، نفس تنگی و تب همراه است.
• ایجاد فشار خون ریوی و بالا رفتن فشار خون در ریه ها که با علائمی چون خستگی و نفس تنگی همراه است‌.

کم خونی از نوع تالاسمی

نوعی کم خونی ارثی است که به دلیل وجود آن بدن نمی تواند به میزان کافی هموگلوبین بسازد.

در صورت خفیف بودن تالاسمی نیاز به درمان نیست ولی اگر شدید باشد باید فرد تحت تزریق دوره ای قرار بگیرد.

دلیل ایجاد این نوع کم خونی وجود جهش ارثی در DNA سلول هایی است که هموگلوبین تولید می کنند.

با وجود این جهش بدن نمی تواند میزان کافی هموگلوبین تولید کند.

اینکه کدامیک از زنجیره های آلفا و یا بتای هموگلوبین به دلیل تالاسمی تحت تاثیر قرار بگیرد نوع تالاسمی را مشخص می کند‌.

هنگامی که متوجه نوع تالاسمی خود شدید به درمان تالاسمی مینور بپردازید.

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

زمانی که ویتامین هایی چون B12 و اسید فولیک به میزان کافی وجود نداشته باشد مغز استخوان نمی تواند هموگلوبین تولید کند در نتیجه ممکن است فرد به سرطان مغز استخوان دچار شود.

نداشتن رژیم غذایی حاوی ویتامین B12  و اسید فولیک و یا وجود مشکلات گوارشی برای جذب کردن مواد مغذی بدن موجب ایجاد این عارضه می‌شود.

این نوع کم خونی با علائم زیر همراه است:

• وجود نفس تنگی
• کم شدن وزن
• داشتن پوستی رنگ پریده
• وجود ضعف عضلانی
• سوزن سوزن شدن دست و پا
• ایجاد تغییراتی در خلق و خوی فرد
• داشتن ضربان قلبی نامنظم
• داشتن خستگی زیاد از حد

از دلایل ایجاد این نوع کم خونی می توان به وجود رژیم غذایی نامناسب، وجود آنمی پرنیشیوز و جراحی معده اشاره کرد.